Linh hoạt cho trường học, tăng giám sát xã hội quản lý dạy thêm

Hiệu trưởng có quyền đề xuất tăng số tiết và sở GD&ĐT sẽ quyết định. Ngoài ra, bổ sung, điều chỉnh một số quy định nhằm phân quyền mạnh hơn cho cấp cơ sở, tăng hiệu quả giám sát kịp thời của xã hội.

Trao quyền linh hoạt cho trường học

Ông Đinh Văn Trịnh – Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Hiền (Tân Thới Hiệp, TPHCM) cho biết, dự thảo lần này có một số điểm tiến bộ đáng ghi nhận, trong đó nổi bật nhất là việc nới lỏng quy định dạy thêm trong nhà trường. Trước đây, việc giới hạn thời lượng dạy thêm chỉ từ 1 – 2 tiết/tuần khiến hoạt động này khó thực sự đáp ứng được nhu cầu thực tế của học sinh và phụ huynh.

Với quy định mới linh hoạt hơn, hoạt động dạy thêm, học thêm phù hợp hơn với bối cảnh giáo dục phổ thông hiện nay, khi kiến thức ngày càng mở rộng và yêu cầu học tập của học sinh ngày càng đa dạng.

Ông Phạm Thanh Bửu – Hiệu trưởng Trường THCS Ngô Thì Nhậm (Liên Chiểu, Đà Nẵng) cho rằng, dự thảo điều chỉnh quy định về dạy thêm, học thêm nếu mở rộng biên độ cho các trường sẽ tạo thuận lợi trong tổ chức ôn tập cho học sinh, đặc biệt ở khối cuối cấp.

Theo ông, quy định hiện hành giới hạn mỗi môn chỉ được tổ chức hai tiết/tuần có thể chưa thật sự linh hoạt, bởi nhu cầu học tập của học sinh khác nhau, chất lượng đầu vào và điều kiện giáo dục ở từng trường cũng không giống nhau. Nếu giao quyền chủ động hơn cho cơ sở giáo dục, các trường có thể linh hoạt bố trí thời lượng ôn tập phù hợp, từ đó nâng hiệu quả bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh yếu kém và ôn tập cho học sinh cuối cấp.

Thông tư 29/2024 quy định cứng số tiết dạy thêm mỗi môn học không thu phí trong trường là 2 tiết, không có bất kỳ ngoại lệ nào. Dù thực tế, như phản ảnh của ông Phạm Thanh Bửu, trường gặp nhiều lúng túng khi ôn tập tăng cường cho học sinh lớp 9 trong thời gian chạy nước rút chuẩn bị cho kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10. Theo đó, nhiều phụ huynh đã đề xuất nhà trường tăng thời lượng ôn tập của mỗi môn nhưng nhà trường không thể đáp ứng.

Học sinh học tập trung tại trường, phụ huynh không phải đưa đón đến nhiều địa điểm học khác nhau, nội dung ôn tập được phê duyệt, kiểm tra, việc quản lý học sinh chặt chẽ cũng giúp phụ huynh yên tâm hơn. Dự thảo lần này giữ nguyên mức trần 2 tiết nhưng lần đầu tiên cho phép giám đốc sở GD&ĐT quyết định nới trần trong các trường hợp đặc biệt. Như vậy, quyền đề xuất tăng số tiết thuộc về hiệu trưởng, quyền quyết định nằm ở sở nhằm tránh việc tự ý gia tăng giờ dạy tại trường.

Tuy nhiên, ông Cao Đức Khoa – Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Du (Bến Thành, TPHCM) cho rằng, nếu có ngoại lệ, các trường lại mất thời gian cân nhắc đâu là trường hợp đặc biệt, xây dựng hồ sơ xin phép, chờ phê duyệt nên rất phức tạp. Bộ GD&ĐT nên quy định con số cụ thể để các trường thực hiện. Hoặc nếu có khoản mở, cần nêu rõ tiêu chí cho từng trường hợp. Chẳng hạn, ở vùng sâu, xa, học sinh còn khó khăn thì tăng tối đa bao nhiêu tiết để hỗ trợ các em.

Ông Lương Văn Định – Hiệu trưởng Trường THPT Thạnh Lộc (An Phú Đông, TPHCM) cho rằng, đề xuất thay đổi của Bộ GD&ĐT là hợp lý, tạo thuận lợi cho các trường trong việc tổ chức ôn tập phù hợp với từng nhóm học sinh khác nhau. Tuy nhiên, Bộ cần làm rõ “trường hợp đặc biệt” là trường hợp như thế nào.

Đồng thời cần chỉ rõ thông tin về kinh phí thực hiện. Vì nếu không có nguồn hỗ trợ thì các trường rất khó tổ chức. “Bộ nên ban hành quy định sớm để các trường kịp sắp xếp lịch bồi dưỡng trong học kỳ II, đặc biệt đối với những học sinh chuẩn bị bước vào Kỳ thi tốt nghiệp THPT”, ông nói.

Trao quyền chủ động, tính giám sát

Bên cạnh đó, dự thảo lần này phân quyền nhiều hơn cho giám đốc sở GD&ĐT và các cấp quản lý trực tiếp, đồng thời xác định rõ trách nhiệm từng đơn vị trong việc tổ chức, kiểm tra và giám sát.

Theo ông Trịnh, việc phân quyền như vậy giúp quản lý hoạt động dạy thêm, học thêm diễn ra ngay trong nhà trường, từ việc kiểm soát nội dung chương trình, thời lượng giảng dạy, đội ngũ giáo viên tham gia cho đến đối tượng học sinh. Điều này góp phần tạo ra sự minh bạch, thống nhất và hướng đến mục tiêu giáo dục đúng nghĩa, thay vì chỉ phục vụ mục tiêu thi cử hay đối phó.

Ở góc độ quản lý, dự thảo quy định mức xử phạt khá cao đối với các trường hợp vi phạm, đặc biệt đối với hành vi ép buộc học sinh học thêm. Ông Trịnh đánh giá mức phạt lên đến hàng chục triệu đồng là cần thiết để tạo tính răn đe và góp phần hạn chế các tiêu cực lâu nay trong hoạt động dạy thêm. “Nếu không có chế tài phù hợp, quy định sẽ khó đi vào thực tế và bảo vệ quyền lợi học sinh, đối tượng trung tâm của giáo dục”, ông Trịnh nhận định.

Theo bà Trần Thị Thúy Hà – Trưởng phòng Văn hóa – Xã hội phường Hòa Xuân (TP Đà Nẵng) thì việc cập nhật thông tin kịp thời là điều cần thiết để đơn vị quản lý có thể nắm bắt tình hình, thuận tiện cho việc tra soát, đối chiếu trước, trong và sau kiểm tra.

Điều này đặc biệt quan trọng vì công tác kiểm tra dạy thêm thường là kiểm tra đột xuất. Ngoài ra, những ràng buộc trong việc cập nhật thông tin liên quan đến dạy thêm, học thêm sẽ thuận lợi hơn trong thực hiện giám sát xã hội. Đôi khi không cần tổ chức kiểm tra mà chỉ cần thông qua tổ trưởng hoặc khu dân cư, những “cánh tay nối dài” của phường để nắm bắt thông tin.

Những điều chỉnh này càng cần thiết khi trên thực tế, việc kiểm soát hoạt động dạy thêm của giáo viên tiểu học có nhiều biến tướng như rèn chữ đẹp, dạy kỹ năng sống. Thực tế cho thấy, nhiều phụ huynh có nhu cầu lớn đối với việc dạy thêm do họ thiếu thời gian để đón, đưa con, không có phương pháp phù hợp khi hướng dẫn con học bài ở nhà.

Việc phân cấp quản lý việc dạy thêm, học thêm cho chính quyền phường, xã là xu hướng tất yếu, nhất là trong bối cảnh hệ thống quản lý giáo dục đã chuyển từ mô hình ba cấp sang hai cấp. Dù các quy định đã chặt chẽ hơn, việc kiểm soát trên thực tế còn nhiều thách thức.

Theo góc nhìn tích cực, dự thảo góp phần dung hòa giữa nhu cầu học thêm chính đáng của học sinh và yêu cầu siết chặt quản lý của ngành Giáo dục. Nếu thực hiện nghiêm túc và đồng bộ, quy định sẽ giúp chuẩn hóa hoạt động dạy thêm – học thêm, giảm bớt dư luận tiêu cực và quan trọng hơn là bảo vệ quyền tiếp cận học tập của học sinh.

Minh bạch thông tin

Bà Nguyễn Song Trà – chủ một cơ sở dạy thêm tại TPHCM cho biết, khi Bộ GD&ĐT đề xuất sửa đổi quy định về dạy thêm, học thêm, nhiều cơ sở tư nhân như bà xem đây là tín hiệu tích cực, mở ra cơ hội hoạt động minh bạch, đúng pháp lý và lâu dài. Theo bà Trà, điểm thay đổi đầu tiên mang ý nghĩa quan trọng là việc điều chỉnh quy định về thời lượng dạy thêm trong trường học. Nếu trước đây, trường công lập bị giới hạn dẫn đến không đáp ứng đủ nhu cầu thì nay, việc linh hoạt hơn sẽ giúp phân bổ hợp lý giữa dạy trong trường và ngoài trường.

“Nếu nhà trường chỉ tổ chức số lượng tiết nhất định, những học sinh có nhu cầu nâng cao, luyện thi hoặc cần bổ trợ thêm vẫn có thể tìm đến các cơ sở bên ngoài. Như vậy, các trung tâm như chúng tôi không bị triệt tiêu hoàn toàn mà vẫn có thể tồn tại song song, đáp ứng nhu cầu thực tế của phụ huynh. Việc này không chỉ giúp các cơ sở có thêm học viên, mà còn tạo nguồn thu ổn định, từ đó duy trì hoạt động lâu dài”, bà Trà cho hay.

Bên cạnh đó, dự thảo lần này yêu cầu minh bạch thông tin về cơ sở dạy thêm như loại hình đăng ký kinh doanh, học phí, đội ngũ giáo viên, hình thức tổ chức, danh sách môn học… Bà Trà đánh giá đây là bước tiến tích cực theo hướng chuyên nghiệp hóa. Khi quy định rõ ràng, cơ sở uy tín sẽ không còn bị “đánh đồng” với các điểm học thêm tự phát, thiếu trách nhiệm. “Phụ huynh hiện nay rất quan tâm chất lượng, nhưng cũng lo sợ bị “chặt chém”, bị buộc học thêm hoặc học không đúng nội dung. Nếu mọi thông tin minh bạch ngay từ đầu, niềm tin sẽ tăng lên và hoạt động của chúng tôi sẽ ổn định hơn”, bà nhấn mạnh.

Cũng theo bà Trà, điểm đáng chú ý khác theo bà là dự thảo cho phép địa phương và nhà trường được linh hoạt điều chỉnh kế hoạch dạy thêm theo nhu cầu thực tế. Điều này giúp giảm sự cứng nhắc trước đây. Khi mô hình trong trường và ngoài trường phối hợp nhịp nhàng, học sinh sẽ có nhiều lựa chọn phù hợp hơn thay vì phải học theo một khuôn mẫu duy nhất. Bà cho rằng, điều quan trọng không phải là “xóa bỏ dạy thêm”, mà là kiểm soát để dạy thêm đúng nơi, đúng đối tượng và đúng mục đích.