Bài giảng chuyển động theo nhịp… công nghệ

Lợi thế từ phần mềm

Là giáo viên môn Sinh học tại Trường THPT Minh Khai (xã Kiều Phú, Hà Nội), cô Nguyễn Thị Thu Hiền coi chất lượng giảng dạy và tạo hứng thú học tập cho học sinh là kim chỉ nam. Bản thân cô luôn tự giác tìm tòi những phương pháp dạy học mới với các phần mềm công nghệ phù hợp với kỷ nguyên số để bài giảng trở nên sinh động, hấp dẫn giúp học trò tiếp thu kiến thức tốt hơn.

Nữ nhà giáo chia sẻ, cô đã và đang thiết kế bài giảng đa phương tiện bằng cách xây dựng slide tương tác và video minh họa ngắn (khoảng 1-3 phút) cho mỗi nội dung trừu tượng, ví dụ như cấu trúc tế bào hay quá trình phân bào. Sử dụng phần mềm Articulate Storyline để mô phỏng các thí nghiệm khó thực hiện trực tiếp, kết hợp bài tập hướng dẫn quan sát và viết báo cáo.

Cô Hiền cũng tăng cường kiểm tra đánh giá trong giờ học qua việc lồng ghép câu hỏi tương tác và kiểm tra nhanh (formative assessment) bằng các công cụ như Kahoot, Quizizz, Socrative nhằm kiểm tra mức độ hiểu bài theo thời gian thực; hướng dẫn học sinh thực hiện báo cáo điện tử, rèn kỹ năng trình bày, trích dẫn và tổng hợp thông tin bằng công cụ số.

Đồng thời phát triển bộ tiêu chí đánh giá rõ ràng, thu thập, chấm và phản hồi kết quả học tập thông qua Google Forms và các nền tảng quản lý học tập khác. Tổ chức học tập theo dự án, học sinh làm việc nhóm, sử dụng Padlet để trình bày, phản biện và chia sẻ kết quả học tập.

Tận dụng tài nguyên trực tuyến uy tín ở việc lồng ghép video giáo dục chất lượng cao từ BioDigital Human, Khan Academy, PhET Interactive Simulations, Learn Genetics – Đại học Utah, National Geographic Education… để minh họa trực quan cho các quá trình sinh học.

“Tôi cũng sử dụng NotebookLM trong dạy học. Hỗ trợ học sinh vẽ sơ đồ tư duy, tạo postcard, câu hỏi trắc nghiệm, và hệ thống hóa kiến thức. Khai thác công cụ trí tuệ nhân tạo (AI). Sử dụng ChatGPT, Gemini trong thiết kế hoạt động học tập, tạo công cụ hỗ trợ ôn tập và xây dựng đề kiểm tra đánh giá đem lại nhiều hiệu quả tích cực”, cô Hiền trao đổi.

Với kinh nghiệm nhiều năm, cô Hiền cho rằng, giải pháp giúp học sinh dễ hiểu, dễ nhớ kiến thức là trực quan hóa kiến thức trừu tượng, biến thí nghiệm thành câu chuyện và trải nghiệm. Tổ chức linh hoạt các tiết thực hành, chủ đề STEM, hoặc dự án khoa học nhỏ để học trò được tự tay khám phá và kiểm chứng giả thuyết. Hướng dẫn học sinh sử dụng các công cụ AI để tìm kiếm, tóm tắt, đặt câu hỏi chuyên sâu.

Công nghệ hiện đại khi được sử dụng hợp lý và gắn liền với mục tiêu phát triển năng lực sẽ trở thành công cụ đắc lực giúp học sinh yêu thích, hiểu sâu và ứng dụng kiến thức hiệu quả vào đời sống. Tuy nhiên, dù các nền tảng công nghệ và trí tuệ nhân tạo có phát triển đến đâu, yếu tố con người vẫn giữ vai trò quyết định. Giáo viên cần lựa chọn và tích hợp các công cụ một cách có chủ đích cho từng hoạt động học tập, đồng thời rèn luyện cho học sinh kỹ năng phản biện và kiểm chứng thông tin thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào công nghệ.

Công nghệ – người bạn đồng hành

Gắn bó hơn 20 năm với nghề giáo, cô Đậu Thị Vân Nga – giáo viên môn Khoa học tự nhiên, Trường THCS Xuân La (phường Tây Hồ, Hà Nội) luôn nêu cao tinh thần tự học, trong đó có nâng cao trình độ phổ cập AI dành cho giáo viên; cập nhật các khóa học về phương pháp với nhiều phương tiện công cụ giúp cho việc học trở nên thú vị, nhẹ nhàng và hiệu quả như Anki; Suno; Gamma, Napkin, Canvas…

Theo cô Nga, môn Khoa học tự nhiên (mạch năng lượng và sự biến đổi) và công nghệ là một trong những bộ môn có tính ứng dụng thực tế cao. Sự phát triển mạnh mẽ của xã hội và công nghệ thông tin càng cho cô ý thức hơn việc cần tự nâng cao năng lực để kịp thời cập nhật, nâng cao khả năng vận dụng kiến thức đã học vào đời sống.

Hứng thú trong học tập không chỉ là trạng thái cảm xúc nhất thời mà còn là thái độ tích cực, tự giác của người học được thể hiện qua sự tập trung cao độ, lòng say mê, mong muốn khám phá và chiếm lĩnh tri thức. Khi học sinh có hứng thú không chỉ tiếp thu kiến thức một cách dễ dàng hơn mà còn chủ động tìm tòi, sáng tạo và vượt qua khó khăn.

Hiện tại, cô Vân Nga là chủ nhiệm Câu lạc bộ STEM của trường với nhiều ý tưởng sáng tạo. Để tăng hứng thú học tập cho học sinh, cô đề xuất nhà trường lồng ghép hoạt động nghiên cứu vào môn học qua hình thức tích hợp liên môn, dạy học theo dự án, dựa trên vấn đề, học tập khám phá; thiết kế hoạt động khoa học phù hợp với năng lực lứa tuổi.

Trong thời đại số, cô Nga đã hướng dẫn học sinh sử dụng thành thạo phần mềm trình bày báo cáo khoa học như Canva, PowerPoint, Padlet, Mindmap…; hướng dẫn các em vẽ sơ đồ tư duy, làm poster; thu thập và phân tích dữ liệu bằng Excel, Google Forms, phần mềm thống kê đơn giản; tạo nhóm Zalo, Google Meet để hỗ trợ học sinh mọi lúc, mọi nơi tiến tới xây dựng cộng đồng học tập tích cực.

Bằng nỗ lực không mệt mỏi của cô Nga cùng sự hỗ trợ đắc lực từ công nghệ, nhiều học sinh đã có đam mê thực sự với STEM bởi các em được trang bị tư duy phản biện, kỹ năng giải quyết vấn đề, khả năng làm việc nhóm và tinh thần đổi mới – những hành trang không thể thiếu trong kỷ nguyên số ngày nay.

“Việc trình diễn các dự án STEM thành công của học sinh giúp các thầy cô giáo có thể tận mắt xem mô hình máy bắn đá hoạt động, robot tự chế di chuyển, hay hệ thống lọc nước đơn giản làm việc. Quan trọng hơn, chúng tôi chia sẻ chi tiết về quá trình triển khai, những khó khăn đã gặp phải và cách khắc phục, cùng với những phản hồi chân thực từ học sinh và phụ huynh”, cô Vân Nga tâm sự.