Đạo đức khi làm từ thiện

Sự phát triển của mạng xã hội đã tạo ra một kênh vận động nguồn lực hiệu quả cho các hoạt động nhân đạo từ thiện tại Việt Nam.

Thông qua mạng xã hội, thông tin về các hoàn cảnh khó khăn được lan truyền nhanh chóng, sâu rộng và tạo sự đồng cảm cá nhân cao, qua đó giúp các chiến dịch quyên góp nhanh và trong thời gian ngắn.

Hoạt động từ thiện cá nhân, dẫn dắt bởi những người có tầm ảnh hưởng (KOLs) hay người nổi tiếng đã trở thành một kênh huy động nguồn lực xã hội to lớn trợ giúp cho người yếu thế và các vùng thiên tai, dịch bệnh.

Tuy nhiên, sự việc của TikToker “Hà và Việt Nam” mới đây cho thấy, việc làm thiện nguyện cần được thực hiện công khai, minh bạch và có kiểm soát.

Thông tin Tiktoker Đào Quang Hà, chủ kênh “Hà và Việt Nam” bị Công an tỉnh Thanh Hóa tạm giữ hình sự để điều tra hành vi chiếm đoạt tiền kêu gọi từ thiện khiến dư luận xôn xao. Đào Quang Hà (SN 2001, trú Hưng Yên) từng được biết đến là một gương mặt trẻ truyền cảm hứng, nổi tiếng với các hành trình đạp xe xuyên Việt và các hoạt động thiện nguyện tích cực. Sự đối lập giữa hình ảnh tích cực được xây dựng và hành vi vi phạm pháp luật gây ra cú sốc nghiêm trọng vào niềm tin chung của cộng đồng đối với sự chân thật của các hoạt động từ thiện qua mạng xã hội.

Hành vi phạm tội xảy ra khi Hà tham gia vào một đoàn thiện nguyện ở Đắk Lắk và sau đó được giao trách nhiệm kêu gọi ủng hộ cho hoạt động cứu trợ người dân vùng lũ tại Thái Nguyên. Dù không có mặt trực tiếp tại hiện trường vụ va chạm xe cứu trợ ở Thanh Hóa, nhưng Hà đã đăng video lên mạng xã hội, kêu gọi cộng đồng hỗ trợ chi phí sửa chữa xe, ước tính khoảng 100 triệu đồng; công khai số tài khoản cá nhân để nhận tiền từ các nhà hảo tâm.

Theo kết quả điều tra ban đầu, tại cơ quan công an Hà đã khai nhận, sau khi nhận được 43 triệu đồng của một cá nhân quyên góp, Hà chỉ thông báo một phần nhỏ số tiền này và giữ lại khoảng 40 triệu đồng để sử dụng cho mục đích cá nhân. Số tiền Hà chiếm đoạt tuy không lớn nhưng tác động xã hội của nó lại cực kỳ sâu sắc bởi Hà từng là một nhân vật nhiệt huyết, truyền cảm hứng.

Hành vi chiếm đoạt tiền, dù với số lượng nhỏ được xem là sự vi phạm đạo đức nghiêm trọng, bởi nó chà đạp lên lòng trắc ẩn của người đóng góp, sụp đổ lòng tin. Trong khi đó, lòng tin là tài sản xã hội vô giá. Khi lòng tin bị coi rẻ, bị chà đạp thì người dân sẽ nghi ngờ, e ngại trước các hoạt động kêu gọi từ thiện qua mạng xã hội. Và đối tượng chịu thiệt thòi lớn nhất là những người thực sự cần giúp đỡ trong thiên tai, dịch bệnh hay những hoàn cảnh ngặt nghèo. Hành vi của Đào Quang Hà chắc chắn sẽ bị xử lý theo quy định nhưng hậu quả xã hội mà Hà để lại chính là vết rạn sâu vào lòng tin của cộng đồng, gây ảnh hưởng đến uy tín, hoạt động của những người làm từ thiện chân chính.

Câu chuyện của Đào Quang Hà là lời nhắc nhở rằng sự nổi tiếng chỉ thực sự có giá trị khi đi kèm với giá trị đạo đức và sự trung thực.

Nguyễn Xuân