Bộ Giáo dục và Đào tạo nói về “vấn nạn” lạm thu, biến tướng khoản thu tự nguyện

Trước câu hỏi của phóng viên về thực trạng “lạm thu”, “biến tướng” các khoản thu từ tự nguyện thành bắt buộc vẫn còn tồn tại, đại diện Bộ Giáo dục và Đào tạo đánh giá đây là vấn đề nhức nhối, đã được Bộ và các cấp chính quyền chỉ đạo chấn chỉnh qua nhiều văn bản hàng năm. Năm học 2025-2026, Bộ đã có văn bản số 5542/BGDĐT-KHTC ngày 12/9/2025 của Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn việc thực hiện chính sách học phí, miễn giảm, hỗ trợ học phí và các khoản thu khác cho năm học.

Nhấn mạnh vẫn còn tình trạng lạm thu hoặc là biến tướng từ tự nguyện thành bắt buộc. Đại diện Bộ Giáo dục và Đào tạo cho hay Bộ đã có 9 nhóm giải pháp cả ngắn hạn và dài hạn. Thứ nhất, Bộ đã có văn bản yêu cầu các cấp, các ngành phải thực hiện nghiêm túc chính sách giáo dục; các cơ sở giáo dục thực hiện nghiêm quy định về học phí, miễn giảm, hỗ trợ học phí theo đúng Nghị định số 238/2025/NĐ-CP của Chính phủ quy định về chính sách học phí, miễn, giảm, hỗ trợ học phí, hỗ trợ chi phí học tập và giá dịch vụ trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo.

Giải pháp thứ hai là quy định các khoản thu đó, dịch vụ phục vụ hỗ trợ hoạt động giáo dục đào tạo phải được cơ quan có thẩm quyền quyết định. “Như vậy là nghiêm cấm tất cả các trường hợp cơ sở giáo dục tự đặt ra các khoản thu trái quy định của pháp luật và trái quy định của cơ quan có thẩm quyền”, Thứ trưởng Thường trực Bộ Giáo dục và Đào tạo Lê Tấn Dũng nói.

Thứ ba là việc vận động quản lý, sử dụng các nguồn lực phải đảm bảo đúng quy định của cơ quan có thẩm quyền. Cơ quan có thẩm quyền ở đây là cơ quan được quy định, được pháp luật quy định.

Thứ tư là thực hiện nghiêm các quy định về việc niêm yết công khai thông tin về giá vật tư, thiết bị giáo dục, sách giáo khoa trên địa bàn đảm bảo công khai minh bạch. “Đây là nhóm nhiệm vụ rất quan trọng để cho tất cả phụ huynh, các bậc mẹ cha học sinh nắm được”, Thứ trưởng Thường trực Bộ Giáo dục và Đào tạo nhấn mạnh.

Giải pháp thứ năm là qua việc Bộ Giáo dục và Đào tạo theo dõi, nhiều địa phương đã chỉ đạo các cơ sở giáo dục trên địa bàn thực hiện nghiêm các quy định về thu – chi trong nhà trường. Trước hết, các đơn vị phải tuân thủ đúng danh mục các khoản thu do HĐND ban hành. Đồng thời các nhà trường tuyệt đối không được gộp nhiều khoản thu hay thu trước nhiều kỳ. Ở nhiều nơi, quy định này đã được nêu rất rõ ràng.

Bên cạnh đó, các cơ sở giáo dục cũng không được lợi dụng danh nghĩa Ban đại diện cha mẹ học sinh để thu các khoản trái quy định. Thực tế cho thấy hiện tượng này vẫn còn xảy ra, vì vậy, việc các địa phương thời gian qua triển khai mạnh mẽ, quyết liệt các biện pháp chấn chỉnh là rất đáng hoan nghênh. Chính quyền các cấp, từ tỉnh đến xã, đều đã vào cuộc một cách tích cực và đồng bộ.

Thứ sáu là Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ tiếp tục rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật để có những điều chỉnh, bổ sung phù hợp, nhằm bảo đảm quyền và lợi ích chính đáng của người học, đặc biệt là học sinh và phụ huynh.

Trong thời gian tới, Bộ sẽ tiến hành tổng rà soát Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học, Luật Giáo dục nghề nghiệp, cùng các nghị định, thông tư có liên quan. Mục tiêu là cập nhật, hoàn thiện hành lang pháp lý, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho hoạt động giáo dục và công tác quản lý.

Giải pháp thứ bảy mà Bộ đề cập là tiếp tục tăng cường công tác kiểm tra, giám sát trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình. Khi phát hiện vi phạm, Bộ sẽ xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật. Hiện nay, thanh tra chuyên ngành đã chuyển về Thanh tra Chính phủ, do đó Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ tập trung vào công tác kiểm tra, giám sát và phối hợp xử lý khi có đơn thư phản ánh, bảo đảm kỷ cương, minh bạch trong lĩnh vực giáo dục.

Về giải pháp thứ tám, nhân dịp này, Bộ cũng khuyến nghị các cơ quan, đơn vị liên quan tiếp tục phối hợp chặt chẽ trong công tác quản lý, nhằm nâng cao hiệu quả thực thi chính sách và giữ vững niềm tin của người dân đối với ngành giáo dục.

Nhóm giải pháp thứ chín, cũng là nhóm cuối cùng, Bộ đề nghị các cấp ủy, chính quyền địa phương, từ cấp tỉnh đến cấp xã thường xuyên tổ chức kiểm tra, thanh tra và chỉ đạo chấn chỉnh kịp thời các vi phạm, bất cập ngay tại các cơ sở giáo dục trên địa bàn. Hiện nay, cơ chế phân cấp quản lý đã được quy định rõ ràng: các cơ sở mầm non, tiểu học, trung học cơ sở thuộc thẩm quyền quản lý trực tiếp của cấp xã; còn các trường trung học phổ thông do Sở Giáo dục và Đào tạo phụ trách.